Zioła lecznicze w praktyce. ✔️ Blog Drogeria Dr Zdrowie

Zioła lecznicze wykorzystywane są już od wielu lat. Jeszcze zanim powstały publikacje naukowe na ich temat, stosowano je powszechnie w medycynie ludowej, a niektóre już w starożytności. Do dziś rośliny lecznicze są chętnie wykorzystywane do produkcji suplementów diety, czy przygotowywania naparów. Wybór ziół, które mają lecznicze właściwości, jest ogromny. Sprawdź, które z nich warto mieć pod ręką.

Z tego tekstu dowiesz się:

jaka jest specyfika wybranych roślin leczniczych,
na jakie dolegliwości i choroby pomagają konkretne zioła.

Zioła lecznicze i ich specyfika

Liczba roślin o leczniczych właściwościach jest ogromna. Dlatego nie sposób opisać tu wszystkich ziół. Poniżej znajdziesz specyfikę wybranych roślin, które cieszą się od lat dużą popularnością.

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa zwyczajna (łac. Urtica dioica) nazywana jest również "parzącą", "wielką" lub "dwupienną". Występuje praktycznie w całym kraju. Z pewnością widziałeś ją choć raz pośród zarośli, w lesie, na terenie nieużytków, czy ogródków działkowych.

Wyciąg z pokrzywy pojawia się w preparatach zalecanych w chorobach nerek, wątroby, trzustki, a także tych przepisywanych w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej (ponieważ związki zawarte w tej roślinie pomagają utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi). Ponadto pokrzywa polecana jest w przypadku anemii, krwawień (np. macicznych), czy choroby wrzodowej żołądka.

Czy przyjmowanie suplementów diety lub picie naparów z pokrzywy to jedyny sposób, aby skorzystać z leczniczych właściwości tej rośliny? Nie, możesz stosować ją również zewnętrznie. Maści, które mają ją w składzie, pomagają złagodzić dolegliwości bólowe.

Pokrzywa zwyczajna znajduje również szerokie zastosowanie w kosmetyce. Produkty, które ją zawierają, polecane są w przypadku problemu z łupieżem, a także nadmiernym wypadaniem i przetłuszczaniem się włosów. Ponadto pokrzywa pomaga złagodzić objawy chorób dermatologicznych (np. grzybicy).

Szałwia lekarska

Szałwia lekarska (łac. Salvia officinalis) pochodzi z Bliskiego Wschodu, a także krajów śródziemnomorskich. Jednak nie tylko na tych obszarach wykorzystywana jest w ziołolecznictwie, kosmetyce, a także gastronomii.

Związki w niej zawarte (m.in. polifenole, saponiny, alkaloidy) mają korzystny wpływ na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, obniżają poziom cholesterolu frakcji LDL i glukozy we krwi. Ponadto wykazują działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i antybakteryjne.

Szałwia jest także doskonałym środkiem na nadmierną potliwość. A to dlatego, że związki czynne, których jest źródłem, wpływają na korę nadnerczy i hamują wydzielanie glikokortykosteroidów. Dlatego w przypadku nadmiernej potliwości zaleca się wypijanie 100-200 ml naparu z szałwii dziennie (można używać go również do przemywania ciała, ponieważ ma właściwości łagodzące i antybakteryjne).

Skrzyp polny

Ziele skrzypu znane jest przede wszystkim z tego, że pomaga wzmocnić włosy i paznokcie. Jednak, jeśli przyjrzeć się bliżej tej roślinie okazuje się, że ma ona znacznie szersze zastosowanie (i to nie tylko w kosmetyce).

Skrzyp polny występuje zarówno w Polsce, jak i w Afryce Północnej, Azji oraz Ameryce Północnej. Najczęściej spotkasz go na przydrożach, nasypach kolejowych, czy łąkach. Jeśli masz tylko okazję, możesz zerwać skrzyp i samodzielnie przygotować napar do picia lub płukankę do włosów.

Jakie korzyści niesie za sobą picie naparu ze skrzypu polnego? Ta pospolita roślina (która bywa traktowana jak chwast) pomaga wzmocnić włosy i paznokcie, a ponadto obniża ciśnienie krwi, wzmacnia układ odpornościowy, zmniejsza ryzyko miażdżycy i łagodzi nerwobóle.

Glistnik jaskółcze ziele

Ziele jaskółcze (inaczej glistnik) to roślina, która występuje na terenie północnej Azji, Europy oraz Ameryki Południowej. Uprawia się ją w celach leczniczych, ale warto wiedzieć, że ma również działanie toksyczne. Dlatego, jeśli chcesz korzystać z jej cennych właściwości, zachowaj szczególną ostrożność.

Glistnik jaskółcze ziele zawiera składniki, takie jak enzymy proteolityczne, fenolokwasy, flawonoidy, a także alkaloidy izochinolinowe. Dzięki nim wykazuje właściwości uspokajające, a także przeciwwirusowe, antybakteryjne oraz przeciwgrzybicze. Ponadto znajduje szerokie zastosowanie w usuwaniu kurzajek i leczeniu chorób przewodu pokarmowego.

A co z działaniem toksycznym? W większych ilościach roślina może przyczynić się do wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości (m.in. nudności, biegunki), a nawet uszkodzenia wątroby.

Dziurawiec zwyczajny

Dziurawiec zwyczajny (łac. Hypericum perforatum) to roślina, która rośnie na terenie Afryki Północnej, Azji Zachodniej oraz Europy. Surowcem leczniczym są szczyty pędów, które zbierane są na początku okresu kwitnienia, a następnie suszone.

W pędach znajdują się liczne związki o właściwościach leczniczych m.in. flawonoidy, garbniki, kwas gamma-aminomasłowy, ksantony, kwasy fenolowe. Ich obecność decyduje o tym, że roślina ma właściwości żółciopędne, przeciwzapalne, a także antybakteryjne.

Ponadto w medycynie wykorzystuje się dziurawiec do leczenia depresji (o stopniu lekkim do umiarkowanego). A to dlatego, że zawarte w nim związki hamują aktywność enzymu MAO, który rozkłada serotoninę nazywaną "hormonem szczęścia".

Zanim zaczniesz stosować dziurawiec, pamiętaj o tym, że obecna w nim hiperycyna może wywoływać reakcje fototoksyczne. Oznacza to, że skóra staje się bardziej wrażliwa na działanie promieni słonecznych, a tym samym szybciej ulega oparzeniu. Dlatego podczas kuracji z udziałem dziurawca zaleca się stosowanie kremów z filtrem UV oraz unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce.

Krwawnik pospolity

To roślina, którą możesz spotkać na łąkach i pastwiskach. Występuje nie tylko w Polsce, ale i Ameryce Północnej oraz Azji. Znajduje zastosowanie nie tylko w ziołolecznictwie, ale i kosmetyce.

Jest to roślina, która zawiera kwas askorbinowy, cholinę, magnez, cynk, taniny i wiele innych cennych związków. Dzięki nim hamuje reakcje alergiczne i krwawienia, a także wykazuje działanie przeciwzapalne, rozkurczowe, przeciwbólowe oraz właściwości moczopędne.

Rumianek

Kwiat rumianku zachwyca nie tylko wyglądem i zapachem, ale i właściwościami leczniczymi. Wynikają one z obecności związków, takich jak garbniki katechinowe, składniki mineralne i witaminy, fitosterole, czy flawonoidy.

Preparaty zawierające kwiat rumianku polecane są w przypadku stanów zapalnych, zakażeń bakteryjnych, a także dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (m.in. stanów zapalnych żołądka, wzdęć).

Kwiat rumianku może być stosowany również zewnętrznie. W formie okładów pomaga na oparzenia, czyraki, owrzodzenia, czy alergie skórne.

Zioła lecznicze – zastosowanie

Jakie zastosowanie mają rośliny, które spotkasz nie tylko w naturze, ale i sklepach zielarskich? Patrząc na to, jakie związki zawierają, można powiedzieć, że ich zastosowanie jest bardzo szerokie. Dlatego nie powinieneś mieć problemu, aby znaleźć roślinę, która pomoże Ci w przypadku konkretnych dolegliwości i chorób.

Aby ułatwić Ci wybór zioła dostosowanego do Twoich potrzeb, przedstawiamy zastosowanie wybranych roślin w konkretnych przypadkach.

Działanie moczopędne: ziele nawłoci, skrzypu, piołunu, bratka polnego, bazylii;
Właściwości uspokajające: liść melisy, kwiat lawendy, ziele macierzanki;
Usprawnianie pracy układu pokarmowego: ziele mięty, bazylii, majeranku, kwiat rumianku, korzeń lubczyka;
Profilaktyka i leczenie cukrzycy: liść pokrzywy, ziele szałwii, korzeń mniszka, ziele rdestu ptasiego;
Działanie przeciwgorączkowe: ziele mięty i tysięcznika, kwiat lipy.

Jakie zioła lecznicze warto posiadać w domu?

Odpowiedź na pytanie o to, jakie zioła lecznicze warto posiadać w domu, nie jest jednoznaczna. Aby ją znaleźć, zastanów się najpierw, czy szukasz roślin, które pomogą Ci w stanach zapalnych dróg moczowych, problemach trawiennych, a może ułatwią zasypianie?

Do najbardziej podstawowych ziół o szerokim zastosowaniu należy m.in. mięta, szałwia, melisa, rumianek, czy pokrzywa. Wiele osób ma je w swoim domu, czy to w postaci suplementu diety, czy naparów. Jednak zanim zdecydujesz się na to, aby pojawiły się również w Twojej apteczce domowej, sprawdź, czy ich właściwości będą pomocne również w Twoim przypadku.

Poza tym skonsultuj się z lekarzem specjalistą lub farmaceutą, aby upewnić się, że konkretna roślina nie wchodzi w interakcje z przyjmowanymi przez Ciebie lekami. Nie zapominaj również o tym, że część z nich będzie nieodpowiednia dla kobiet w ciąży, czy dzieci.

Źródła

Dobros N. Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym. Post Fitoter 2017; 18(3): 215-222.
Kudełka W, Kosowska A. Składniki przypraw i ziół przyprawowych determinujące ich funkcjonalne właściwości oraz ich rola w żywieniu człowieka i zapobieganiu chorobom. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2008; 781: 83-111.
Markiewicz M. Roślinne surowce lecznicze. Eliksir 2016; 2(4): 19-22.

Paulina Górska
Dietetyk
Uniwersytecie Medycznym (studia I stopnia) i Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu (studia II stopnia). Pasjonatka zdrowego stylu życia, autorka
publikacji na temat zdrowego odżywiania, naturalnej pielęgnacji, suplementacji i ziołolecznictwa.

Zioła lecznicze w praktyce. Poznaj naturalne i domowe sposoby na dolegliwości