Co usuwa trójglicerydy z organizmu? Poznaj porady eksperta

Z tego tekstu dowiesz się:

• czym są trójglicerydy;
• czym grozi podwyższony poziom trójglicerydów we krwi;
• jak obniżyć trójglicerydy domowymi sposobami.

Trójglicerydy – co to takiego?

Trójglicerydy to organiczne związki chemiczne, które zaliczane są do lipidów, a dokładniej – tłuszczów prostych. Z punktu widzenia chemicznego są to estry gliceryny i trzech kwasów tłuszczowych. Pod tym względem wyróżnia się:

• trójglicerydy proste – zbudowane z trzech identycznych kwasów tłuszczowych,
• trójglicerydy złożone – zbudowane z różnych kwasów tłuszczowych.

Trójglicerydy powstają z wolnych kwasów tłuszczowych wątrobie. Są również dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem.

Wówczas są transportowane z jelit do mięśni i tkanki tłuszczowej za pośrednictwem lipoprotein i chylomikronów. Innymi określeniami na trójglicerydy są: triglicerydy, triacyloglicerydy, triacyloglicerole.

Prawidłowy poziom trójglicerydów we krwi wynosi <150 mg/dl (<1,7 mmol/l). Obecność tych związków chemicznych w organizmie jest bardzo ważna. Stanowią one źródło energii – szczególnie dla mięśni. Są także główną postacią zapasową kwasów tłuszczowych. Triglicerydy magazynowane są w komórkach tłuszczowych i podskórnej tkance tłuszczowej. Problem pojawia się, gdy stwierdza się podwyższone stężenie trójglicerydów. Utrzymywanie się takiego stanu przez dłuższy czas prowadzi do szeregu powikłań.

Poziom trójglicerydów można określić przy pomocy badań laboratoryjnych krwi. Są one wykonywane niemal w każdym laboratorium medycznym. Zaleca się, aby testy zostały przeprowadzone na czczo – najlepiej minimum 12 godzin po ostatnim posiłku. Dobrze jest, aby równocześnie zbadać także poziom cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL i HDL. Badanie określające stężenie triglicerydów powinno być wykonywane rutynowo, w celu poznania ogólnego stanu zdrowia. Warto zdawać sobie sprawę, że podwyższone trójglicerydy nie powodują swoistych objawów. Dlatego nieprawidłowości można wykryć tylko w testach laboratoryjnych.

Wysokie trójglicerydy a powikłania

Gdy poziom trójglicerydów we krwi wzrasta powyżej 150 mg/dl, rozpoznawana jest hipertrójglicerydemia. Należy pamiętać, że zaburzenia gospodarki lipidowej są jednym z najbardziej rozpowszechnionych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, co potwierdzają badania przesiewowe wykonywane w Polsce i na świecie. W naszym kraju w populacji osób po 18. roku życia częstość występowania dyslipidemii szacowana jest na 60–70%. Natomiast z samym podwyższonym poziomem trójglicerydów we krwi w Polsce – według szacunków – zmaga się 20% kobiet i 32% mężczyzn.

Za zbyt duże stężenie trójglicerydów w głównej mierze odpowiada prowadzenie niezdrowego stylu życia. Jest to przede wszystkim brak aktywności fizycznej, dieta bogata w tłuszcze i cukry proste, a także nadużywanie alkoholu. Na poziom trójglicerydów wpływają także czynniki genetyczne, niektóre leki oraz choroby przewlekłe – otyłość, cukrzyca, insulinooporność, niedoczynność tarczycy, przewlekła niewydolność nerek, zespół nerczycowy.

Hipertrójglicerydemia zwykle nie powoduje żadnych objawów. Pewne dolegliwości pojawiają się, gdy stężenie trójglicerydów we krwi jest bardzo wysokie. Wówczas może rozwinąć się zapalenie trzustki wraz z silnym bólem brzucha. Innym skutkiem podwyższonego stężenia trójglicerydów jest miażdżyca. Jej objawy to m.in. ból w klatce piersiowej po wysiłku, szybsze męczenie się, zaburzenia czucia, zawroty głowy, ból łydek podczas chodzenia.

Podwyższenie poziomu trójglicerydów jest ważnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Możliwe powikłania to m.in. zawał serca, udar mózgu, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze. Pojawiają się także zaburzenia ze strony wątroby i nerek.

Osoby, u których stwierdzono hipertrójglicerydemię, powinny dążyć do obniżenia poziomu trójglicerydów. Działania muszą być zawsze prowadzone pod kontrolą lekarza. Konieczne jest też wykonywanie badań kontrolnych krwi, aby ocenić ich skuteczność (a w razie potrzeby zmodyfikować plan terapii).

Co obniża trójglicerydy we krwi?

W leczeniu hipertrójglicerydemii znaczenie mają zarówno metody farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. Przyjmowanie leków nie jest konieczne u wszystkich osób. O włączeniu ich do terapii zawsze decyduje lekarz. Pacjentom mogą zostać zlecone statyny lub fibraty. Nadrzędnym celem leczenia jest zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego poprzez obniżenie stężenia trójglicerydów.

Jednak przy obniżaniu poziomu trójglicerydów podstawowym warunkiem powodzenia terapii jest modyfikacja stylu życia. Trzy główne elementy to:

• normalizacja masy ciała,
• zdrowa dieta,
• regularna aktywność fizyczna.

Ponadto, aby obniżyć poziom trójglicerydów i zmniejszyć ryzyko sercowo-naczyniowe, ważne jest zrezygnowanie z palenia papierosów oraz unikanie spożywania alkoholu.

Utrata masy ciała

Nadwaga i otyłość są jedną z przyczyn wzrostu stężenia trójglicerydów we krwi. Dlatego działania lecznicze powinny opierać się na normalizacji masy ciała. Wraz z redukcją zbędnych kilogramów poprawia się wrażliwość tkanek na insulinę, co ma bezpośrednie przełożenie na poziom trójglicerydów w osoczu.

Redukcja masy ciała powinna odbywać się w zdrowy i zrównoważony sposób. Najlepszym sposobem jest stosowanie dobrze zbilansowanej diety w połączeniu z wysiłkiem fizycznym. Różnego rodzaju "diety cud" i głodówki nie tylko przynoszą krótkotrwałe efekty, ale często skutkują także pogorszeniem się stanu zdrowia.

Odpowiednia dieta

Przy obniżaniu trójglicerydów istotne jest przyjrzenie się swojemu jadłospisowi. Najważniejsze zasady zdrowej diety w przypadku osób z hipertrójglicerydemią to:

• odpowiednie proporcje składników w pożywieniu (60% węglowodany złożone, 30% tłuszcze pochodzenia roślinnego i rybnego, 10–15% białko),
• zwiększenie spożycia olejów roślinnych będących źródłem tłuszczów nienasyconych,
• ograniczenie spożycia źródeł tłuszczów nasyconych i trans (głównie żywność pochodzenia zwierzęcego, dania gotowe, fast-foody),
• zwiększenie w diecie ilości warzyw i owoców (do co najmniej 200 g dziennie),
• unikanie cukrów prostych,
• spożywanie ryb minimum 2–3 razy w tygodniu,
• dodanie do jadłospisu produktów bogatych w błonnik pokarmowy,
• gotowanie, pieczenie i duszenie zamiast smażenia,
• spożywanie posiłków w spokoju,
• dopasowanie kaloryczności posiłków do potrzeb organizmu i poziomu aktywności.

Należy pamiętać także o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Zalecane jest picie minimum 2 litrów wody dziennie.

Regularna aktywność fizyczna

Przy obniżaniu poziomu trójglicerydów we krwi niezwykle ważny jest wysiłek fizyczny. Zaleca się, aby był on regularny, wykonywany 4–5 w tygodniu (minimum 150 minut tygodniowo) i miał umiarkowaną intensywność. Jego rodzaj należy dostosować do możliwości organizmu i stanu zdrowia. Oprócz zaplanowanych ćwiczeń warto zwiększać ogólny poziom aktywności fizycznej (np. jazda rowerem zamiast samochodem, spacery zamiast oglądania telewizji itp.).

Podsumowanie

Trójglicerydy to substancje zaliczane do tłuszczów prostych. Ich obecność w organizmie człowieka jest bardzo ważna. Stanowią one źródło energii bieżącej lub zapasowej. Korzystają z nich głównie mięśnie. Prawidłowe stężenie trójglicerydów we krwi to <150 mg/dl. Jego podwyższenie to hipertrójglicerydemia. Jest to stan, który wymaga podjęcia odpowiednich działań terapeutycznych, ponieważ prowadzi do szeregu zaburzeń. Przede wszystkim zwiększa ryzyko chorób układu krążenia i zapalenia trzustki. W leczeniu szczególne znaczenie mają metody niefarmakologiczne, które opierają się na zmianie stylu życia. Aby obniżyć poziom trójglicerydów we krwi, należy zadbać o normalizację masy ciała, zdrową dietę i regularny wysiłek fizyczny. Ważne jest także zrezygnowanie z papierosów i alkoholu. Niekiedy lekarz może zdecydować o włączeniu do terapii leków. Nie zwalnia to jednak z konieczności prowadzenia zdrowego stylu życia.

Źródła:

M. Banach i in., Wytyczne PTL/KLRwP/PTK postępowania w zaburzeniach lipidowych dla lekarzy rodzinnych 2016, "Lekarz POZ" 2016, nr 4, s. 251–300.
M. Broncel, Hipertriglicerydemia – kiedy należy kierować pacjenta do specjalisty?, "Lekarz POZ" 2018, nr 2, s. 97–101.
F.M. Szymański i in., Rekomendacje dotyczące leczenia dyslipidemii w Polsce — III Deklaracja Sopocka Interdyscyplinarne stanowisko grupy ekspertów wsparte przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, "Choroby Serca i Naczyń" 2018, t. 15, nr 4, s. 199–210.