Trądzik różowaty jest dość powszechną, przewlekłą chorobą zapalną o słabo poznanej etiologii. Bazując na objawach klinicznych (rumień, stany zapalne, zmiany przerostowe) oraz czynnikach wywołujących te objawy można stwierdzić, że u podstaw choroby leżą dysfunkcje układu immunologicznego, naczyniowego oraz nerwowego. Istnieją też przesłanki, że jest to choroba o podłożu genetycznym, gdyż objawy kliniczne występują rodzinnie. Złożoność procesów jakie zachodzą w przebiegu trądziku różowatego powoduje, że nadal istnieje więcej pytań niż odpowiedzi dotyczących patofizjologii tego schorzenia. Rozwój nauki i medycyny przyczynia się do lepszego poznania mechanizmów odpowiedzialnych za rozwój trądziku różowatego, postawienia hipotez przyczyniających się do lepszego zrozumienia choroby oraz opracowania metod skutecznej terapii.
Trądzik różowaty - objawy :
W przebiegu schorzenia obserwuje się [1]:
· Rumień przemijający (prerosacea) – pojawia się w środkowej części twarzy pod wpływem wielu bodźców takich jak ciepło, promieniowanie słoneczne, stres emocjonalny czy gorące napoje;
· Stopień I trądziku różowatego (rosacea erythematosa) – w tym stadium obserwuje się rumień utrwalony, może utrzymywać się przez wiele dni. Pojawiają się liczne teleangiektazje, szczególnie na policzkach;
· Stopień II trądziku różowatego (rosacea papulopustulosa) – gdy stopniowo pojawiają się małe, żywoczerwone grudki na nosie, przyśrodkowo na twarzy, podbródku i czole. Równocześnie występują krostki. Może pojawić się zgrubienie skóry;
· Stopień III trądziku różowatego (rosacea conglobata) – rzadko trądzik różowaty ewoluuje z wytworzeniem dużych guzków i stwardniałych pasm i blaszek. Jest to ciężka postać schorzenia i prawie zawsze ograniczona do skóry twarzy.
W obrazie klinicznym obserwuje się ścieńczenie i odwodnienie naskórka a skóra staje się podana na pojawienie się stanów zapalnych. Oprócz tego objawy trądziku różowatego mogą nasilać się pod wpływem stresu. Stres powoduje rozszerzanie naczyń włosowatych i pojawienie się zaczerwienienia. Ten moment w trądziku różowatym nazywany jest „nerwicą naczynioruchową” [2].
Trądzik różowaty - pielęgnacja skóry.
Profilaktyka trądziku różowatego opiera się głównie na zredukowaniu lub wyeliminowaniu czynników sprzyjających rozwojowi choroby. Warto zadbać o relaks, spokojny sen, w miarę możliwości unikanie sytuacji nadmiernie stresujących. Ważna jest zbilansowania dieta i unikanie produktów mogących wzmagać objawy trądziku różowatego, takich jak: ostrych przypraw, wysokoprzetworzonych produktów spożywczych czy alkoholu. Ważne jest też odpowiednie nawadnianie organizmu.
Równolegle do zalecanego stylu życia ważne jest stosowanie odpowiedniej pielęgnacji. Skóra twarzy w stadium prerosacea i w początkowym stadium zmian zapalnych wymaga szczególnego postępowania pielęgnacyjnego, gdyż jedną z cech tej choroby jest duża wrażliwość na stosowane kosmetyki. Dobór odpowiednich kosmetyków pielęgnacyjnych dotyczy również pacjentów po zakończonym leczeniu farmakologicznym, u których ustąpiły zmiany zapalne, ale wciąż utrzymuje się rumień (trwałe lub okresowe zaczerwienienie). Ma to na celu zmniejszenie i/lub usunięcie istniejących objawów, a następnie zapobieganie pojawieniu się nowych zmian.
Do najważniejszych wskazówek pielęgnacyjnych należą [3]:
· mycie skóry twarzy letnią wodą z użyciem łagodnego środka myjącego, który można łatwo spłukać bez pocierania skóry, skórę należy myć używając opuszek palców, nie używać szorstkich gąbek i myjek,
· delikatne osuszanie skóry po myciu przy użyciu miękkiego ręcznika
· unikanie stosowania kosmetyków zawierających składniki drażniące (np. alkohol, AHA),
· stosowanie na dzień kremów ochronnych zawierających filtry UV,
· Stosowanie kosmetyków dedykowanych pacjentom z cerą naczyniową i trądzikiem różowatym zgodnie z zaleceniami wytwórcy.
Niezwykle istotną rolę odgrywa tu zastosowanie dermokosmetyków, które nie będąc lekami, są w stanie zmniejszyć nasilenie objawów i zapobiec rozwojowi zmian zapalnych. Szczególnie pożądane są preparaty pielęgnacyjne, które po właściwie przeprowadzonej terapii farmakologicznej pozwoliłyby jak najdłużej utrzymać stan skóry w dobrej kondycji tj. bez zmian zapalnych i zapobiegały wystąpieniu lub zmniejszały nasilenie zmian rumieniowych na twarzy.
Składniki aktywne w pielęgnacji skóry z trądzikiem różowatym
Warto zwrócić uwagę w takich preparatach na składniki o działaniu kojącym i łagodzącym. Przykładem takiej substancji jest ekstrakt z kłosowca meksykańskiego, który hamuje białko (czynnik transkrypcyjny) uruchamiane w odpowiedzi komórek skóry na stres. Dzięki takiemu działaniu ogranicza rozwój stanu zapalnego i w konsekwencji zmniejsza zaczerwienienia skóry. Na rynku istnieją też preparaty zawierające składniki ukierunkowane na hamowanie produkcji cząsteczki zapalnej tzw. interleukiny-8, której aktywność jest dobrze udokumentowana w rozwoju procesu zapalnego w trądziku różowatym [4].
Kolejnym składnikiem wspomagającym pielęgnację skóry w przebiegu trądziku różowatego jest azeloglicyna, czyli połączenie kwasu azelainowego z nawilżającą glicyną. Azeloglicyna działa regulująco na wydzielanie sebum oraz przeciwbakteryjnie zmniejszając widoczność grudek, krostek i zaczerwienienie skóry.
Składnikiem sprawdzającym się w terapii trądziku różowatego, często spotykanym w preparatach recepturowych, są jony wapnia oraz witamina C, która oprócz właściwości obkurczających i uszczelniających naczynia, wpływa stymulująco na produkcję włókien kolagenowych w skórze.
Trądzik różowaty jest schorzeniem o przewlekłym i nawracającym przebiegu wymagającym długotrwałej, często wieloletniej terapii, uzależnionej od podtypu i nasilenia choroby [5]. Najskuteczniejszą metodą terapii jest połączenie leczenia farmakologicznego i właściwej pielęgnacji skóry (z zastosowaniem odpowiednich dermokosmetyków) ze zmniejszeniem ekspozycji organizmu na czynniki nasilające objawy.
Literatura:
1. Burgdorf W.H.C., Plewig G., et al. Dermatologia Brunon-Falco, wydanie III polskie, Tom IV
2. Trądzik różowaty | Dermatologia - mp.pl
3. Z.D. Draelos. Cosmetics in Acne and Rosacea. Semin Cutan Med Surg 2001; 20 (3):209-214
4. Chajra H. et al. Combination of new multifunctional molecules for erythematotelangiectatic rosacea disorder. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2015 Oct 1;8:501-10
5. van Zuuren E.J., Kramer S., Carter B., Graber M.A., Fedorowicz Z.: Interventions for rosacea (Review). The Cochrane Library 2011, Issue 5
