Substancje aktywne w kosmetykach - przyjrzyjmy się im bliżej!

Szukasz kosmetyku, który wygładza skórę i zmniejsza widoczność zmarszczek? Masz problem z suchą skórą i potrzebujesz produktu mającego właściwości nawilżające? Kluczem do znalezienia kosmetyku spełniającego Twoje wymagania jest wiedza na temat tego, jak działają składniki aktywne.

Z tego tekstu dowiesz się:

• czym są składniki aktywne,
• jakie działanie wykazują poszczególne składniki aktywne,
• jak dobrać składniki aktywne do typu cery.

Czym są składniki aktywne w kosmetykach?

Tytułem wstępu warto wyjaśnić, czym w ogóle są składniki aktywne (inaczej substancje czynne lub substancje aktywne). Najprościej mówiąc, są to składniki, które odpowiadają za konkretne działanie produktu (np. nawilżające, przeciwzmarszczkowe). W związku z tym można powiedzieć, że są one najistotniejszą częścią składu.

Jednak nie są one jedynymi składnikami obecnymi w kosmetykach. Oprócz nich w składzie występują:

• Substancje bazowe – jak można domyślić się po nazwie, stanowią większość masy produktu i są jego bazą. Decydują o tym, jak szybko wchłaniają się składniki aktywne. Substancjami bazowymi zazwyczaj są: surowiec tłuszczowy (oleje, tłuszcze i ich pochodne), alkohol (izopropanol, etanol) oraz woda.
• Substancje pomocnicze, czyli zagęstniki i emulgatory. Ich zadaniem jest połączenie fazy tłuszczowej i wodnej, nadanie odpowiedniej gęstości i stabilności mieszaninie. Substancjami pomocniczymi są m.in. karbomer, guma ksantynowa.
• Konserwanty – ich obecność w składzie kosmetyków wzbudza kontrowersje. W związku z tym warto zaznaczyć, że istnieją przepisy prawne regulujące kwestie dodawania konserwantów do kosmetyków i niedozwolone jest przekraczanie ustalonych limitów. Poza tym konserwanty spełniają ważną funkcję – chronią przed rozwojem drobnoustrojów.
• Substancje zapachowe – aromat czekolady, kokosa, kawy itp. sprawia, że stosowanie danego produktu staje się przyjemniejsze. Pytanie, czy substancje odpowiedzialne za te niesamowite zapachy nie są szkodliwe? Odpowiedź na nie interesuje w szczególności osoby, które mają skórę wrażliwą i skłonną do podrażnień. Komisja Europejska opracowała listę 26 składników alergizujących – ich stężenie może wynosić maksymalnie 0,01% w przypadku preparatów zmywalnych oraz 0,001%, jeśli chodzi o te, które pozostają na skórze. Poza tym informacja o tym, że znajdują się one w składzie kosmetyku, musi zostać umieszczona na opakowaniu. W związku z tym, jeśli masz skórę wrażliwą, dokładnie sprawdź, czy substancje z tej listy nie występują w danym produkcie.
• Barwniki – nie ma ich we wszystkich kosmetykach a jedynie w tych, które mają kolor inny niż biały lub służą do barwienia paznokci, włosów lub skóry.

Tak można w skrócie przedstawić, z czego złożone są kosmetyki. Skoro wiesz już, jak wygląda ich "budowa" czas skupić się na części, która odpowiada za konkretny efekt – składnikach aktywnych.

Podział składników aktywnych ze względu na ich działanie

Wybór kosmetyków jest ogromny, dlatego warto wiedzieć, jak się w tym wszystkim nie pogubić. Kluczem do sukcesu jest świadomość tego, jakie potrzeby ma Twoja skóra. Wiesz, że potrzebujesz składników aktywnych, które przywrócą jej odpowiedni poziom nawilżenia? Szukasz tych, które opóźnią procesy starzenia? W takim razie sprawdź jakich składników aktywnych szukać w składzie, aby osiągnąć zamierzony efekt.

1. Nawilżanie – jeśli zauważyłaś, że Twoja skóra jest sucha, szorstka i łatwo ulega podrażnieniom to znak, że potrzebujesz kosmetyku, który ma właściwości nawilżające. W przywróceniu odpowiedniego poziomu nawilżenia skóry pomogą Ci m.in. kwas hialuronowy, glukonolakton, oleje roślinne.
2. Przebarwienia – potrzebujesz kosmetyku, który rozjaśnia przebarwienia i wyrównuje koloryt skóry? W takim razie poszukaj składników, które hamują aktywność tyrozynazy – enzymu odpowiedzialnego za powstawanie przebarwień. Zaliczają się do nich m.in. witamina C, kwas fitowy. Pomocny może okazać się również kwas glikolowy, który usuwa rumienie, zmiany pigmentowe, spłyca blizny i normalizuje proces rogowacenia naskórka.
3. Zmarszczki mimiczne – są prawdziwą zmorą kobiet i to nie tylko tych w starszym wieku. Około 25. roku życia zmniejsza się efektywność produkcji kolagenu i         kwasu hialuronowego (HA). W związku z tym kosmetyki, które zawierają HA i kolagen, a także te stymulujące produkcję włókien kolagenowych i poprawiające elastyczność skóry są poszukiwane przez młodsze kobiety. Ponadto na tempo procesu starzenia się skóry wpływają wolne rodniki, których nadmiar powstaje m.in. w wyniku palenia papierosów, spożywania alkoholu, nieprzestrzegania zasad zdrowego odżywiania. W związku z tym, jeśli chcesz zmniejszyć widoczność zmarszczek, szukaj nie tylko kosmetyków, które mają w składzie kolagen, czy kwas hialuronowy. Nie mniej ważne są antyoksydanty chroniące przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Zalicza się do nich m.in. witamina C, która dodatkowo stymuluje produkcję kolagenu.
4. Nadmierne wydzielanie sebum – jeśli jesteś posiadaczką cery tłustej lub mieszanej pewnie interesują Cię kosmetyki, które dzięki odpowiednim składnikom aktywnym regulują wydzielanie sebum. Należą do nich kwas salicylowy oraz liczne ekstrakty roślinne (m.in. pozyskiwane z arniki górskiej, alg, fiołka trójbarwnego, piwonii białej, kocanki piaskowej).
5. Podrażnienia skóry – ulgę w przypadku podrażnień skóry mogą przynieść składniki aktywne, takie jak alantoina, ekstrakt z alg brunatnych, cynk, glukonolakton, masło kakaowe, czy olejek arganowy.

Pamiętaj, że odpowiednio dobrane składniki aktywne to jedno. Oprócz zakupu kosmetyku z dobrym składem ważne jest, żeby stosować go systematycznie. Jeśli chcesz osiągnąć pożądany efekt, poświęć kilkanaście minut dziennie na pielęgnację skóry. Nie zapominaj też o zdrowym stylu życia – właściwa ilość snu, unikanie stresu i używek, zdrowa dieta i ruch również mają wpływają na kondycję skóry.

Jak dobierać składniki kosmetyków w zależności od typu cery?

Składniki aktywne w kosmetykach powinny być dobrane do typu cery. Tu pojawia się pytanie, jak go rozpoznać?

Zacznijmy od cery tłustej i mieszanej. Charakterystyczna dla nich jest nadaktywność gruczołów łojowych, która prowadzi do powstawania zbyt dużej ilości sebum. To sprawia, że skóra błyszczy się, jest szara, widoczne są na niej rozszerzone pory oraz zaskórniki. W przypadku cery tłustej problem dotyczy całej twarzy. Z kolei, jeśli chodzi o mieszaną nadaktywność gruczołów łojowych, obserwowana jest w tzw. strefie T (obejmującej czoło, nos, brodę).

Zarówno w przypadku cery mieszanej, jak i tłustej ważne miejsce w pielęgnacji zajmują składniki aktywne regulujące wydzielanie sebum. Nie można jednak zapominać o tych, które wykazują działanie nawilżające. Nadmierne wysuszenie skóry może pogłębić problem z nadprodukcją serum.

Jakie składniki aktywne w kosmetykach polecane są do cery mieszanej i tłustej? Jeśli szukasz produktu, który reguluje wydzielanie sebum szukaj w składzie kwasu sylicylowego, cynku i ekstraktów roślinnych normalizujących pracę gruczołów łojowych (ich lista jest bardzo długa, znajduje się na niej np. łopian, jasnota biała, fiołek trójbarwny).

Kolejny typ to cera sucha – jeśli ją masz pewnie rzadziej, walczysz z zaskórnikami. Za to męczy Cię uczucie "ściągnięcia", pieczenia skóry lub narzekasz na to, że jest szorstka i pozbawiona blasku. Problemem jest również to, że cera sucha jest podatna na powstawanie podrażnień, a oznaki starzenia są na niej bardziej widoczne. Oznacza to, że powinnaś zwrócić uwagę na składniki aktywne w kosmetykach, które mają działanie nawilżające i odżywiające. Przyda się również coś, co chroni skórę przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych i działa przeciwstarzeniowo.

Co znajduje się na liście składników o takich właściwościach? Do pielęgnacji cery suchej polecane są kosmetyki, które zawierają m.in. oleje roślinne, witaminę E, wosk pszczeli, glukonolakton.

Składniki aktywne w kosmetykach to temat rzeka. W związku z tym nie ma nic dziwnego w tym, że możesz poczuć się zagubiona, wybierając te, które będą najlepsze dla Twojej skóry. Dużym ułatwieniem podczas zakupów jest znajomość, choć kilku składników wykazujących konkretne działanie oraz wiedza na temat tego, jak dobrać je do typu cery.

Bibliografia:

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych.
2. Bernat M, Matysek-Nawrocka, Cioczek W. Składniki aktywne w kosmetykach przeciwstarzeniowych. Kosmetologia Estetyczna 2016, 6(5):575-579.
3. Kieć-Świerczyńska M, Kręcisz B, Świerczyńska-Machura D. Uczulenie na kosmetyki. Część I. Środki zapachowe. Med Pracy 2004, 55: 203-206.