To, co spożywamy w codziennej diecie, silnie kształtuje nasze zdrowie oraz samopoczucie. Stąd też należy skupiać się na jakości diety oraz składnikach odżywczych w niej zawartych. Coraz częściej mówi się o związkach, jakimi są polifenole. Są to substancje pochodzenia roślinnego, które posiadają działanie przeciwutleniające i antyzapalne. Ich obecność w codziennej diecie ma korzystny wpływ na samopoczucie, profilaktykę zdrowotną i szeroko rozumiane zdrowie. Czym są polifenole i dlaczego warto je wprowadzić do swojej diety?
Z tego artykułu dowiesz się:
- Polifenole - co to jest?
- Polifenole - właściwości
- Polifenole i ich zastosowanie w kosmetyce
Polifenole - co to jest?
Polifenole są związkami naturalnie występującymi w roślinach. Są one organicznymi związkami chemicznymi i wykazują działanie biologiczne, polegające na wzmacnianiu organizmu człowieka poprzez efekt antyzapalny. Stany zapalne wywołane obecnością
związków, jakimi są wolne rodniki, przyczyniają się do pogorszenia zdrowia człowieka i wywoływania różnego rodzaju chorób cywilizacyjnych. Stąd też poznanie działania polifenoli jest kluczowe dla odzyskania zdrowia i utrzymania go w dobrej kondycji.
Źródła polifenoli
Przy zmianie stylu życia i chęci podjęcia działań ku poprawie zdrowia i samopoczucia, warto wiedzieć, jakie jest dobre źródło naturalnych przeciwutleniaczy, a właściwie źródła.
Gdzie można znaleźć polifenole:
- Herbaty (np. w liściach zielonej herbaty, yerba mate),
- Winogrono (szczególnie ciemne winogrona),
- Owoce jagodowe (szczególne czarne porzeczki),
- Orzechy i ziarna,
- Kakao,
- Związki fenolowe w skórce owoców,
- Siemię lniane,
- Czerwone wino,
- Produkty sojowe,
... A nawet kasztany jadalne
Jak widać, duże ilości polifenoli znajdują się w owocach i warzywach oraz pozostałych charakterystycznych produktach spożywczych, które należy wprowadzić do diety.
Polifenole w diecie - podział na grupy
W świecie natury wyróżnia się ponad 8000 rodzajów polifenoli, natomiast można je podzielić na 3 główne grupy. Polifenole dzielą się na:
- Flawonoidy,
- Kwasy fenolowe,
- Związki polifenolowe.
Każda z grup charakteryzuje się nieco odmienną strukturą chemiczną, co wpływa na działanie antyoksydacyjne. Flawonoidy są określane jako bioflawonoidy i stanowią najbardziej powszechną grupę polifenoli o działaniu antyoksydacyjnym. Następnie znajdują się kwasy fenolowe, które zawierają w swojej strukturze grupy hydroksylowe nadające fenolokwasom właściwości antyzapalnych. Inne związki polifenolowe to grupa substancji w wielu właściwościach prozdrowotnych. Związki te często można znaleźć w różnego rodzaju warzywach, owocach oraz roślinach strączkowych, np. w soi.
Z uwagi na rozległość występowania, jaką charakteryzują się polifenole, warto urozmaicać swoje codzienne żywienie, aby mieć pewność, że dostarczamy do organizmu różnych grup związków polifenolowych. Różnorodne żywienie będzie stanowiło absolutną podstawę w prawidłowej profilaktyce chorób cywilizacyjnych i jednocześnie dostarczało wielu pozytywnych doznań smakowych.
Polifenole - właściwości
Ze względu na to, że polifenole stanowią ogromną grupę związków, ciężko jest mówić o właściwościach wybranej grupy tych substancji. Należy skupić się na całości benefitów, jakie można osiągnąć, spożywając polifenole.
Bogatym źródłem związków polifenolowych są rośliny. Nie można o nich zapominać w kontekście doświadczenia właściwości zdrowotnych.
Polifenole a zdrowie serca
W profilaktyce chorób układu krążenia, ważne jest żywienie i dbanie o dietę. Okazuje się, że dieta bogata w związki polifenolowe przyczynia się do regulacji parametrów lipidogramu, jakimi są poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i trójglicerydów (TG).
Ponadto polifenole wpływają antyzakrzepowo. Nadmierna ilość płytek krwi to stan zapalny, który może powodować ryzyko zachorowania na miażdżycę. Płytki krwi ulegając nadmiernej agregacji, stanowią zagrożenie dla żył i tętnic, co może powodować chorobę niedokrwienną serca. Polifenole zapobiegają takiej sytuacji, ograniczając tworzenie się zakrzepów. Innymi słowy, polifenole wykazują działanie rozrzedzające.
Z uwagi na fakt, że z powodu chorób serca umiera corocznie bardzo dużo osób w populacji polskiej, należy zwracać szczególną uwagę na styl życia, sposób żywienia i aktywność fizyczną, które jako kolektyw świetnie wpływają na profilaktykę zdrowotną i ograniczają ryzyko zgonów oraz skutki chorób.
Nowotwór a działanie polifenoli
Badania przeprowadzane na substancjach prozdrowotnych zawartych w roślinach potwierdzają, że większość znanych nam związków polifenolowych posiada działanie przeciwnowotworowe. Antyoksydanty zawarte w roślinach wpływają na zniwelowanie mutacji DNA oraz zniszczeń wywołanych obecnością wolnych rodników.
Wysokie spożycie związków polifenoli wiąże się z mniejszym ryzykiem zachorowania na różne typy nowotworów. Ponadto wykazują one działanie ochronne wobec organizmu objętego nowotworem, co skutkuje lepszymi rokowaniami w trakcie leczenia.
Obecność polifenoli jest obowiązkowa w przypadku okresu chemioterapii oraz radioterapii. Polifenole ograniczają także rozprzestrzenianie się nowotworu przez naczynia krwionośne.
Właściwości przeciwutleniające polifenoli
Jedną z najważniejszych właściwości polifenoli są właściwości antyoksydacyjne, czyli takie, które umożliwiają sprawne zmiatanie związków prozapalnych, jakimi są wolne rodniki tlenowe.
Ich działanie powoduje lokalny stan zapalny, który powoduje destrukcję i niszczenie poszczególnych tkanek, jakimi dysponuje organizm człowieka. To dalej przyczynia się do obciążenia poszczególnych tkanek, co negatywnie przekłada się na ich funkcjonowanie.
Aby temu zapobiegać i niwelować nadmiar cytokin prozapalnych (np. IL-1, IL-6, TNF-alfa, Nf-kB) należy dbać o codzienne żywienie bogate w niskoprzetworzone produkty oraz odpowiednią suplementację przeciwutleniaczami, które gwarantują silne działanie antyoksydacyjne niszczące wolne rodniki i regenerujące uszkodzone tkanki.
Jakie są inne właściwości polifenoli?
Oprócz głównych właściwości zdrowotnych wspierających działanie profilaktyczne, antyoksydanty wpływają także na inne układu człowieka.
- Poprawiają pamięć i funkcjonowanie mózgu,
- Uszczelniają naczynia krwionośne, zapobiegając krwotokom,
- Wywołuję stymulację wydzielania insuliny- poprawiając insulinowrażliwość,
- Wpływają na insulinooporność powodując niższy poziom cukru
- Wspierają działanie preparatów, w szczególności medycznych (np. metformina),
- Chronią przed stresem oksydacyjnym i co za tym idzie wykazują silne działanie przeciwutleniające
- Poprawiają stan mikroflory jelitowej, wpływając korzystnie na trawienie i samopoczucie.
Warto więc pamiętać o tym, że najwięcej polifenoli znajduje się w zdrowej żywności. Naturalne źródła tych związków gwarantują ich dobrą wchłanialność oraz efekt działania.
Polifenole i ich zastosowanie w kosmetyce
Antyoksydanty oprócz wywierania efektu zdrowotnego wewnątrz organizmu, stanowią także cenne źródło substancji chroniących naszą zewnętrzną powłokę, jaką jest skóra. Polifenole jako zawiązki o działaniu antyzapalnym powodują tzw. efekt anti-aging, który jest szeroko stosowany w kosmetyce. Kosmetyki z antyoksydantami, np. kakao, przyczyniają się do łagodzenia zmarszczek, uelastyczniania skóry, regeneracji wiązań kolegenu i odżywienia powierzchownych tkanek.
Ponadto obecność polifenoli w kosmetykach sprzyja ogólnej poprawie wyglądu i kondycji skóry, włosów i paznokci, co sprawia, że są to preparaty idealne w codziennym stosowaniu, a co najważniejsze - są bezpieczne i skuteczne.
Źródła
- Manach C., Scalbert A., Morand C., Rémésy C., Jiménez L. Polyphenols: Food sources and bioavailability. Am. J. Clin. Nutr. 2004;79:727–747. doi: 10.1093/ajcn/79.5.727.
- Pandey K.B., Rizvi S.I. Plant Polyphenols as Dietary Antioxidants in Human Health and Disease. Oxidative Med. Cell. Longev. 2009;2:270–278. doi: 10.4161/oxim.2.5.9498.
- Abbas M., Saeed F., Anjum F.M., Afzaal M., Tufail T., Bashir M.S., Ishtiaq A., Hussain S., Suleria H.A.R. Natural polyphenols: An overview. Int.
- J. Food Prop. 2017;20:1689–1699. doi: 10.1080/10942912.2016.1220393.Tena N., Martín J., Asuero A.G. State of the Art of Anthocyanins: Antioxidant Activity, Sources, Bioavailability, and Therapeutic Effect in Human Health. Antioxidants. 2020;9:451. doi: 10.3390/antiox9050451.
Mateusz Jageilski - Szczypik
Dietetyk kliniczny, Trener przygotowania motorycznego
Specjalizuję się w żywieniu i treningu w zaburzeniach hormonalnych, głównie w chorobach Hashimoto i chorobach tarczycy. Autor licznych artykułów w tematyce dietetyki i suplementacji. Na co dzień pomagam osobom odzyskać zdrowie poprzez zalecenia żywieniowe i odpowiednio przygotowany trening. Prowadzę również treningi motoryczne z dziećmi, by niwelować nieprawidłowe wzorce ruchowe i postawę.
