Czym jest fotostarzenie skóry i jak mu zapobiec?

Promieniowanie słoneczne, promieniowanie UV to czynniki, które sprzyjają nie tylko lepszej opaleniźnie i syntezie skórnej witaminy D. W nadmiernych ilościach stanowią zagrożenie dla tkanki w skórze właściwej i naskórku, powodując- stan zapalny. Fotostarzenie skóry jest zjawiskiem niezależnym od czynników genetycznych. Wpływ na jego proces ma prowadzony przez daną osobę styl życia oraz higiena skóry. Czym jest fotostarzenie i jak zapobiegać temu procesowi?

Z artykułu dowiesz się:

• co to jest fotostarzenie skóry;
• metody zapobiegania fotostarzeniu;
• jak dbać o skórę przy zagrożeniu w postaci fotostarzenia.

Fotostarzenie skóry - przyjrzyjmy się mu bliżej!

Zjawisko fotoagingu skóry, to rzecz, na którą człowiek ma bardzo duży wpływ. Z promieniowaniem UV mamy do czynienia praktycznie codzienne, mając świadomość, że jest to tzw. miecz obosieczny. Oznacza to, że odpowiedni czas przeznaczony na ekspozycję słoneczną jest dla naszego organizmu zdrowy, jednakże im dłużej ekspozycja trwa, tym większa następuje penetracja skóry przez promienie słoneczne. Taki proces jest wysoce niepożądany i powoduje stan zapalny. Określa się go jak fotostarzenie się skóry.

Nadmierna ekspozycja na promienie UV, obecne przy okazji opalania lub w postaci solarium, powodują niekorzystne zmiany jakości skóry, co generuje obecność stresu oksydacyjnego w postaci struktur, jakimi są wolne rodniki tlenowe. Uszkadzają one komórki, a w najgorszym przypadku, mogą także uszkodzić DNA.

Fotostarzenie się skóry wyróżnia 2 mechanizmy działania, w zależności od ekspozycji na dany rodzaj promieniowania UV.

Fotostarzenie dzieli się na:

• Spowodowane promieniowaniem UVA - charakteryzuje je obecność wolnych rodników indukujących lokalny stan zapalny;
• Spowodowane promieniowaniem UVB - zmiany polegają na uszkodzeniu DNA. Jest to znacznie gorszy rodzaj zmiany jakości skóry pod wpływem promieniowania UV.

Dalszy przebieg fotostarzenia powoduje ciągłe generowanie stanu zapalnego, który ogranicza możliwości regeneracyjne skóry, powodując jej uszkodzenia. Zmiany w naskórku oraz w skórze właściwej powodują zjawisko immunosupresji, czyli zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego, co w dalszym czasie generuje większe ryzyko infekcji skórnych, niepożądanych zmian, np. zmiany nowotworowe.

Prawidłową reakcją na fotostarzenie się skóry jest większa produkcja melaniny, która powoduje zabarwienia skóry w reakcji obronnej. Innymi słowy, mechanizm obronny polega na opalaniu. Niestety jednak w przypadku nadmiernego promieniowania, mechanizmy obronne mogą nie wystarczać. Warto także wiedzieć, jak monitorować zmiany na skórze objawiające się w charakterystyczny sposób.

Słońce powoduje zmiany i zaburzenia pigmentacji skóry i głębokie zmarszczki, które na początku mogą być niepozorne. Warto jednak śledzić takie zmiany barwnikowe na bieżąco w razie konieczności skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

Objawy fotostarzenia:

• głębokie zmarszczki - fotostarzenie powoduje uszkodzenie struktury kolagenowej, powodując utratę jędrności o białek kolagenowych. Są to tzw. utrwalone zmarszczki,
• utrata jędrności skóry - uszkodzone włókna kolagenowe w wyniku promieniowania, powoduje sztywność skóry i staje się ona mniej sprężysta,
  niewielkie zaburzenia pigmentacji skóry (zaburzenia barwnikowe) - są widoczne w postaci przebarwień, powstają także plamy soczewicowate zmieniające koloryt skóry,
• powstawania zaskórników,
• przerost gruczołów łojowych - objawia się to w postaci cery oleistej,
• teleangiestazje - pękanie naczyń krwionośnych spowodowanie działaniem promieniowania ultrafioletowego (również sztuczne źródła promieniowania),
• grudki i guzki - pojawiają się jako efekt zjawiska, jakim jest elastoza słoneczna, określane bladożółtymi skupiskami rogowacenia słonecznego,
  powstawanie wielu zaskórników,
  zmiany nowotworowe.

Objawy starzenia się skóry pod wpływem promieniowania UV narastają wraz z nieświadomością osoby cierpiącej na takie zmiany barwnikowe. Często okazuje się, że objawy starzenia się skóry można skutecznie redukować oraz leczyć przy pomocy zabiegów medycy estetycznej i dermatologii.

Fotostarzenie skóry - jak mu zapobiegać?

Fotostarzenie się skóry to proces, na który człowiek ma bardzo duży wpływ. Czynniki genetyczne mogą predysponować do szybszego pojawiania się zmian, jednakże to właśnie działalność człowieka oraz prowadzony styl życia determinują natężenie zjawiska, jakim jest proces fotostarzenia. Jak zapobiegać fotostarzeniu skóry?

Zapobiegać fotostarzeniu można przed tzw. fotoprotekcję, czyli działania prowadzące do ochrony tkanki skórnej w przebiegu życia. Jeśli u kogoś zmiany w postaci fotostarzenia występują częściej i bardziej obficie, należy takie działania podejmować szybciej i pilnować ich do końca życia.

W zakresie pielęgnacji skóry i dbania o włókna kolagenu w skórze warto sięgnąć po odpowiednie kremy i mleczka do ochrony skóry i twarzy. Świetnym pomysłem, jest także wprowadzenie kremów z filtrem przeciwsłonecznym, które powinny stanowić podstawę ochrony skóry przed promieniowaniem UV.

Inne części ciała, oprócz skóry twarzy, również są narażone na działanie promieni słonecznych. Oznacza to, że na ręce i nogi powinno się stosować kosmetyki z wysokim faktorem SPF. Co więcej, warto mieć na uwadze, kiedy następuje okres największego nasłonecznienia. Wobec tego należy unikać słońca i promieniowania UV w godzinach największej aktywności słonecznej. Przeważnie są to godziny w okolicach 10-16.

Ciekawym wsparciem w redukcji lub ochronie skóry przed efektami promieniowania, jest stosowanie kosmetyków z antyoksydantami, np. z witaminą C, koenzymem Q10, cynkiem, rutyną (w zakresie ochrony naczyń krwionośnych), witaminą A oraz E. Dieta, bogata w antyoksydanty również będzie dobrym pomysłem, aby wesprzeć procesy regeneracji na skórze.

Niestety na skórze pojawiają się czasem głębokie zmiany, wymagającymi korekcji makijażem, a nawet ukrycia intensywnym makijażem. Dużo zależy od stopnia zaawansowania niekorzystnych zmian.

Podsumowanie

Fotostarzenie skóry to proces zapalny, polegający na nadmiernej działalności promieniowania UV. Powoduje to generowanie obecności wolnych rodników, które uszkadzają strukturę skóry, w tym białka kolagenowe. Proces ten nie sprzyja także produkcji elastyny, co powoduje liczne zmiany skórne, np. plamy posłoneczne, ogniska rogowacenia posłonecznego, szorstkość skóry, zmniejszają napięcie skóry, która staje się mniej odporna na dalszą działalność promieni słonecznych, a nawet zmiany nowotworowe. Potencjalne skutki uboczne mogą być brzemienne w skutkach, stąd też, przy podejrzeniu nadmiernych zmian z działaniem promieniowania ultrafioletowego, warto udać się do lekarza dermatologa i omówić widoczne zmiany, a także potencjalne opcje leczenia.

Sposobem ochrony skóry, jest stosowanie odpowiedniej fotoprotekcji w postaci kremów z filtrem, mleczek do ciała o działaniu regenerującym, kosmetyków bogatych w antyoksydanty. Niektóre zmiany można tylko zakamuflować makijażem. W zakresie odzieży warto stosować nakrycia głowy, okulary przeciwsłoneczne i unikać działań, jak przewlekła ekspozycja na promieniowanie UV.

Bibliografia:

1. Bosch R, Philips N, Suárez-Pérez JA, Juarranz A, Devmurari A, Chalensouk-Khaosaat J, González S. Mechanisms of Photoaging and Cutaneous Photocarcinogenesis, and Photoprotective Strategies with Phytochemicals. Antioxidants (Basel). 2015 Mar 26;4(2):248-68.
2. Kang S, Fisher GJ, Voorhees JJ. Photoaging: pathogenesis, prevention, and treatment. Clin Geriatr Med. 2001 Nov;17(4):643-59, v-vi.
3. Poon F, Kang S, Chien AL. Mechanisms and treatments of photoaging. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2015 Mar;31(2):65-74.
4. Pandel R, Poljšak B, Godic A, Dahmane R. Skin photoaging and the role of antioxidants in its prevention. ISRN Dermatol. 2013 Sep 12;2013:930164.
5. Guan LL, Lim HW, Mohammad TF. Sunscreens and Photoaging: A Review of Current Literature. Am J Clin Dermatol. 2021 Nov;22(6):819-828.
6. Scharffetter-Kochanek K, Brenneisen P, Wenk J, Herrmann G, Ma W, Kuhr L, Meewes C, Wlaschek M. Photoaging of the skin from phenotype to mechanisms. Exp Gerontol. 2000 May;35(3):307-16.