Budowa skóry - poznaj jej tajniki od A do Z

Wątroba, serce, mózg – który z tych narządów uznawany jest za największy w organizmie? Co ciekawe, żaden z nich, ponieważ mówi się, że jest nim skóra! Dlatego warto wiedzieć, jaka jest jej budowa, a także dowiedzieć się jaki wpływ ma na wybór kosmetyków do pielęgnacji

Z tego tekstu dowiesz się:

• jakie są charakterystyczne cechy budowy skóry człowieka,
• jaka jest budowa i funkcje poszczególnych warstw skóry,
• jakich składników szukać w kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji skóry.

Budowa skóry - charakterystyczne cechy.

Skóra jest nie tylko jednym z największych, ale i najważniejszych narządów. Pokrywa całe ciało i pełni wiele ważnych funkcji. Do jej charakterystycznych cech należy:

• • złożona budowa anatomiczna – "skóra" to dość ogólne określenie, ponieważ tak naprawdę mowa o trzech warstwach. Naskórku będącym najbardziej zewnętrzną i rozbudowaną warstwą, skórze właściwej i tkance podskórnej.
  • Zróżnicowana budowa w zależności od miejsca występowania. Niektóre różnice można wyczuć, dotykając skórę w poszczególnych okolicach ciała. Ta, która znajduje się na dłoniach i podeszwach stóp, pozbawiona jest cebulek włosowych i gruczołów łojowych.
  • Odmienne funkcje każdej z warstw. Nie bez powodu skóra składa się z naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Każda z tych warstw pełni nieco inne funkcje. Zadaniem naskórka jest przede wszystkim ochrona przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Skóra właściwa to miejsce, gdzie znajdują się m.in. gruczoły potowe odpowiedzialne za termoregulację. Z kolei w tkance podskórnej dominują komórki tłuszczowe (inaczej adipocyty), które magazynują tłuszcz oraz komórki tkanki łącznej.
  • Grubość, która waha się od 0,5 do 4 mm w zależności od obszaru ciała, warstwy, płci, a także cech indywidualnych. Dlatego powiedzenie, że mężczyźni są gruboskórni, można traktować pół żartem pół serio. W rzeczywistości ich skóra jest faktycznie grubsza.
  • Nierównomierna struktura, którą ciężko dostrzec "gołym okiem". Choć można to zauważyć po dokładnym przyjrzeniu się np. podeszwom stóp.
  • Matowość, choć w tym momencie część kobiet może stwierdzić, że wcale nie jest to cecha charakterystyczna skóry. W rzeczywistości jest inaczej. Jednak faktycznie mogą pojawić się problemy z "błyszczącą się" skórą twarzy w przypadku nadmiernej aktywności gruczołów łojowych.
  • Koloryt zależny od różnych czynników, takich jak ukrwienie i grubość skóry, wiek, płeć, cechy indywidualne, a nawet dieta. W największym stopniu wpływa na niego poziom melatoniny, czyli barwnika produkowanego przez melanocyty (zlokalizowane w naskórku).
  • Miękkość i gładkość wynikająca z tego, że 80% masy skóry stanowią luźno rozmieszczone włókna kolagenowe.
  • Sprężystość i elastyczność, za którą odpowiadają znajdujące się w skórze właściwej włókna elastynowe.

Niektóre z wymienionych wyżej cech, takie jak matowość, miękkość, gładkość, elastyczność, sprężystość i w pewnym stopniu koloryt zależą od różnych czynników. Predyspozycje genetyczne, czy wiek to te, których nie da się zmienić. Jednak są też i takie, jak styl życia czy właściwa pielęgnacja, dzięki którym można zadbać o to, aby skóra wyglądała pięknie.

Zanim przejdziemy do odpowiedzi na pytanie o to, jak zadbać o pielęgnację skóry, przyjrzyjmy się dokładnie jaka jest jej budowa i funkcje.

Budowa skóry od A do Z.

Skóra składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej. Poniżej przedstawiamy opis budowy i funkcji każdej z nich.

Naskórek, czyli najbardziej zewnętrzna warstwa skóry

Naskórek jest najbardziej zewnętrzną warstwą skóry. W związku z tym pełni przede wszystkim funkcję ochronną. Zabezpiecza głębsze warstwy przed działaniem szkodliwych czynników, takich jak: niska i wysoka temperatura, promieniowanie słoneczne (które w pewnym stopniu jest potrzebne do skórnej syntezy witaminy D, ale w nadmiarze ma negatywne działanie), silny wiatr, bakterie, toksyczne substancje chemiczne.

Jednak to nie wszystkie funkcje naskórka. Dzięki temu, że zlokalizowane są w nim komórki barwnikowe, odpowiada za powstawanie indywidualnego kolorytu skóry. Ponadto zawiera komórki Merkela umożliwiające rozpoznawanie oraz lokalizację dotyku, a także komórki Largenhansa rozpoznające alergeny.

Nie można zapominać również o tym, że wytworem naskórka są włosy i paznokcie. Poza tym to właśnie w jego warstwie rozrodczej (inaczej podstawowej) powstają wytwory w postaci włosów, paznokci, gruczołów potowych i łojowych.

A jak wygląda budowa naskórka? Jest on najbardziej złożoną warstwą skóry. Składa się z warstwy:

• podstawnej, która jest położona najgłębiej. To właśnie w niej znajdują się melanocyty produkujące melatoninę odpowiedzialną za kolor skóry.
• Kolczystej, która może być zbudowana aż z dwunastu rzędów komórek. Taka budowa sprawia, że jest to warstwa pełniąca funkcję amortyzującą.
• Ziarnistej składającej się z komórek wrzecionowatych mających funkcję ochronną.
• Jasnej będącej niewielkim pasmem ściśle do siebie przylegających komórek. Co ciekawe nie występuje ona na powierzchni całego ciała, a jedynie na wewnętrznej stronie dłoni i podeszwach stóp.
• Rogowej, która jest najbardziej zewnętrzną warstwą (dlatego nazywana jest potocznie "skórą skóry"). Charakterystyczne dla niej jest również to, że ulega ciągłemu złuszczaniu. Składa się ze ściśle ułożonych, martwych i spłaszczonych komórek pozbawionych jądra komórkowego (nazywanych "korneocytami"). W związku z tym, że jest to najbardziej zewnętrzna warstwa, stanowi pierwszą barierę ochronną w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami. Ponadto warstwa rogowa, dzięki znajdującemu się w niej naturalnemu czynnikowi nawilżającemu (NMF) zapobiega utracie wody z naskórka.

Skóra właściwa, czyli warstwa środkowa

Skóra właściwa to warstwa środkowa zbudowana z tkanki łącznej, która zawiera włókna kolagenowe i elastynowe. Od naskórka oddziela ją błona podstawowa a od tkanki podskórnej warstwa siateczkowata. Cechy charakterystyczne skóry właściwej to duża wytrzymałość i sprężystość.

Jest to warstwa, w której zlokalizowane są mieszki włosowe, naczynia krwionośne, gruczoły łojowe i potowe. Ponadto w skórze właściwej znajdują się zakończenia nerwowe. Dzięki temu umożliwia ona odbieranie bodźców z zewnątrz.

Tkanka podskórna, czyli najgłębiej położona warstwa skóry

To najgłębiej położona warstwa skóry, złożona głównie z komórek tłuszczowych. Ich rozmieszczenie zależy od miejsca. W okolicy pośladków, czy talii znajduje się więcej adipocytów w porównaniu do czoła czy szyi, gdzie jest ich niewiele.

Oprócz komórek tłuszczowych w tkance podskórnej znajdują się włókna kolagenowe oraz elastynowe. Jednak jest ich tu mniej w stosunku do skóry właściwej. Poza tym tkanka podskórna to warstwa skóry, gdzie zlokalizowane są naczynia krwionośne i limfatyczne, gruczoły oraz nerwy.

Jaką rolę spełnia tkanka podskórna? Ze względu na to, że zbudowana jest przede wszystkim z komórek tłuszczowych, stanowi izolację termiczną i chroni głębiej położone narządy.

Budowa skóry, a jej właściwa pielęgnacja.

Nie da się wyeliminować wszystkich czynników, które wpływają na kondycję skóry. Jednak działanie niektórych z nich można osłabić poprzez stosowanie odpowiednich kosmetyków, a także zdrowy styl życia.

Co ma pozytywny wpływ, a co negatywny na poszczególne warstwy skóry?

• Naskórek – niekorzystnie działają na niego kosmetyki zawierające parabeny, wazelinę, czy oleje mineralne. Znacznie lepszym wyborem są te z filtrem UV, które mają w składzie antyoksydanty (np. witaminę C i E), ceramidy oraz długołańcuchowe kwasy tłuszczowe.
• Skóra właściwa – negatywny wpływ na jej kondycję mają wolne rodniki. Dlatego warto do planu pielęgnacji włączyć kosmetyki zawierające antyoksydanty (m.in. witaminę C i E), a także składniki, takie jak kwas hialuronowy, peptydy, kwasy owocowe.
• Tkanka podskórna – aby zadbać o dobry stan najgłębiej położonej warstwy skóry, należy włączyć do codziennej pielęgnacji produkty z substancjami lipolitycznymi.

Na stan skóry człowieka wpływa również styl życia. Dlatego, aby osiągnąć lepsze efekty, warto połączyć właściwą pielęgnację ze zdrowym odżywianiem, regularną aktywnością fizyczną. A pamiętać o tym, że na stan skóry negatywnie wpływa długotrwały stres, mała ilość snu i używki.

https://dermestetica-tarnow.pl/blog/dermatologia/jak-dziala-skora/ dostęp: 18.09.2022
https://swederm.com/blog/budowa-skory-%E2%80%93-jak-zbudowana-jest-nasza-skora dostęp: 18.09.2022
https://www.cetaphil.pl/porady-pielegnacyjne/budowa-i-funkcje-skory-czlowieka.html dostęp: 18.09.2022